Banshee (Kelt Mitolojisi)

Yazı: Özhan Öztürk

Banshee  İrlanda ve İskoç halklarının inanışında çökük burunlu, seyrek ve dağınık saçlı, derin göz çukurlarının içerisinde ağlamaktan kızarmış gözlere sahip genellikle lime lime olmuş beyaz bir yatak çarşafına bürünmüş yaşlı kadın görünümünde düşsel bir yaratığın adıdır.

Banshee Nedir?

Eski İrlanda dilinde ki adı “ben Side”, modern İrlanda dilinde ise bean sidhe ‘peri kadın’ anlamına gelmekteydi. Bansheenin köklü aileler ve yaşlı insanların yaşadığı evlerinin kapısının dışında inleyip ağlaması evden birisinin öleceğine yorulmaktadır. İrlanda’da O’Brien, the Magrath, Hyne ve Fahey gibi eski ailelerin kendine özel bansheesi bulunmaktaysa da tüm ailelerin bansheesi olmayıp sadece köklü ailelerden birinin öldüğünde topluca ağlama sesleri duyulmaktadır.

Bir İrlanda söylencesinde varlıklı ve asil bir ailenin sağlıklı ve güzellik ve biniciliğiyle ünlü kızının ölümünü bansheeler haber vermiştir. Erkeklerle birlikte ava katılan kız, aynı gece verilen baloda güzelliğiyle tüm dikkatleri üzerine çekmişse de balodan sonra evin dışından ağlamaklı bir ses “3 haftada ölüm, 3 haftada mezar, ölüm, ölüm” diye 3 kez bağırmıştır. Kızın babası sesin nereden geldiğini anlamak için camdan dışarı bakmışsa da bir şey görememiştir. Ertesi gün kızın ateşi çıkıp, yatağa düşmüş ve gerçekten de 3 hafta sonra ölmüştür. Kız ölmeden önceki gece evin dışından kaynağı belli olmayan yumuşak bir müzik sesi duyulmuş bu sırada bir ağacın altında oturan başı örtülü bir kadın silueti görülmüştür. Bir süre sonra kadın ortadan kaybolmuş ama müzik şafak vaktine dek devam etmiştir.

Galler masallarında “Grawch y Rhbyn” adıyla bahsi geçen Rhibyn cadısının da bir banshee varyantı olduğuna ve sadece gerçekten Gal kökenlilerin evlerini ziyaret ettiğine inanılmaktaydı. İskoçya’da “Bean nighe” adıyla bilinen çamaşırcı kadın da tanrıça Badb’ın folklorik versiyonu bir banshee varyantı olup, doğum sırasında ölünce yıkadığı çamaşırları yarım kaldığına inanılan bu kadının bir su kenarında kanlı elbiseler yıkarken görülebilmektedir. Çamaşırcı kadını o kendisini görmeden önce gören kişi hayatta kalabilmekte ama kadın yolcuyu daha önce görmüşse adamın öleceğine inanılmaktadır. Bazen başsız atların çektiği ve yine başsız bir yaratığın kullandığı, tabut taşıyan coiste-bodhar adlı siyah bir cenaze arabası da bansheeye eşlik etmekteydi. William Butler Yeats’in İrlanda Halk Öykü ve Masalları (Irish Folk Stories and Fairy Tales) adlı çalışmasında çok sayıda banshee temalı anlatı bulunmaktadır.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016